درآمد پایین و فشار کاری بالا؛ ۲ چالش جدی پرستاران / ۸۰ ساعت اضافه‌کار اجباری در هر ماه

به گزارش رزنیوز، در همین راستا دکتر احمد نجاتیان، رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه «یک پرستار در کشور به‌جای دو نفر خدمت می‌کند»، از کمبود شدید نیروی پرستاری در بیمارستان‌ها و بویژه در استان‌هایی نظیر تهران، خوزستان و هرمزگان می‌گوید و معتقد است که در برخی بخش‌ها هر پرستار مسئول مراقبت از ۱۰ تا ۱۲ بیمار است؛ نسبتی که به‌طور مستقیم بر کیفیت خدمات و ایمنی بیماران اثر می‌گذارد.

او ضمن تاکید بر فشار کاری بالای پرستاران، می‌گوید که پرستاران به‌طور متوسط حدود ۸۰ ساعت اضافه‌کاری در ماه دارند و در بسیاری موارد، این اضافه‌کاری‌ها جنبه اجباری پیدا کرده است. این درحالیست که خدمات سلامت بدون وقفه ادامه دارد، اما این استمرار، به قیمت فرسودگی جسمی و روحی پرستاران تمام می‌شود.

 رئیس کل سازمان نظام پرستاری همچنین تاکید دارد که دریافتی پرستاران باید به‌گونه‌ای باشد که با یک شیفت کاری، از زندگی ایده‌آل برخوردار باشند.

نجاتیان همچنین با انتقاد از نبود جذابیت‌های شغلی و ضعف در سیاست‌های نگهداشت نیرو می‌گوید که مشکل کمبود پرستار، نه در آموزش بلکه در جذب، نگهداری و ایجاد انگیزه برای خدمت است؛ به طوری که سالانه حدود ۱۵ هزار نفر از رشته پرستاری فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما تنها حدود ۶ هزار نفر جذب نظام سلامت می‌شوند.

رییس کل سازمان نظام پرستاری خواستار توجه ویژه دولت به حوزه پرستاری است و تاکید دارد که اصلاح تعرفه‌ها، بهبود شرایط پانسیون‌ها در مناطق محروم و اجرای برنامه‌های منطقه‌ای برای جذب نیرو می‌تواند از شدت بحران فعلی بکاهد.

پرستاران؛ حدود یک سوم کارکنان نظام سلامت

دکتر احمد نجاتیان_رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری به مناسبت هفته پرستار با حضور در استودیو خبر رزنیوز در گفت‌وگویی تفصیلی اظهار کرد: وسعت فعالیت حرفه پرستاری زیاد است و پرستاران می‌بایست خدمات را به صورت ۲۴ ساعته به بیماران ارائه دهند؛ به همین دلیل پرستاران، بخش قابل‌توجهی از نظام سلامت را تشکیل می‌دهند.   حدود یک‌سوم کارکنان نظام سلامت را پرستاران تشکیل می‌دهند و همچنین ۶۰ تا ۷۰ درصد نیروی انسانی بیمارستان‌ها در اختیار گروه پرستاری است. با توجه به اینکه پرستاران جمعیت کثیری از نظام سلامت کشور را تشکیل می‌دهند، مسائل مرتبط با این گروه اهمیت فراوانی دارد.

او با بیان اینکه نظام آمار و ارقام دقیق از وضعیت پرستاران شاغل را در اختیار نداریم، توضیح داد: براساس نتایج سرشماری‌ها و برآوردها، پیش‌بینی می‌شود که حدود ۱۶۰هزار پرستار در تمام سطوح نظام سلامت مشغول فعالیت هستند. اگر گروه‌های پرستاری یعنی اتاق عمل، هوشبری و فوریت‌های پزشکی را به جمعیت پرستاران شاغل  اضافه‌کنیم، تعداد آنها به ۲۰۰هزار نفر می‌رسد. در حال حاضر، سازمان نظام پرستاری حدود ۲۹۰هزار عضو دارد؛ این احتمال وجود دارد که ۹۰ هزار نفر از این افراد در بخش‌های دیگر مشغول به فعالیت باشند یا بازنشسته شده‌اند. سازمان نظام پرستاری، فرایند عضوگیری را از سال ۱۳۸۲ آغاز کرده است.

وضعیت نسبت پرستار به تخت‌های بیمارستانی 

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه «نسبت پرستار به تخت» یکی از مولفه‌های نظام سلامت است، خاطرنشان کرد: بررسی‌ها بیانگر این است که نسبت پرستار به تخت‌های بیمارستانی کمتر از یک است. آمار و ارقامی که در ارتباط با نسبت پرستار به تخت مطرح می‌شود، گواهی برای کمبود پرستار است. کشورها، استانداردهای گوناگونی برای نسبت پرستار به تخت در نظر گرفته‌اند؛ به نحوی که  در برخی کشورها این عدد ۲.۵ یا ۳.۵ است.

استاندارد مطلوب نظام سلامت برای نسبت پرستار به تخت‌های بیمارستانی

نجاتیان با بیان اینکه نسبت پرستار به تخت در ایران ۱.۸ تعریف شده، تصریح کرد: با توجه به شرایط کشور می‌توان گفت که عدد ۱.۸ برای نسبت پرستار به تخت، عددی مناسب است. هنگامی که عدد کنونی نسبت پرستار به تخت با استاندارد مدنظر را بررسی می‌کنیم، به کمبود پرستار پی می‌بریم. در حال حاضر، یک پرستار به جای دو نفر در نظام سلامت کشور ارائه خدمت می‌کند.

متوسط اضافه‌کار ۸۰ ساعته برای هر پرستار

وی با بیان اینکه خدمات بدون وقفه در حال ارائه است، تصریح کرد: اگرچه با کمبود پرستار مواجه هستیم اما روند ارائه خدمات متوقف نشده است. هنگامی که از کمبود نیرو و ارائه خدمات سخن به میان می‌آید، منظور کیفیت خدمات ارائه شده و کاهش فشار کاری بر پرستاران است. پرستاران کشور به طور متوسط حدود ۸۰ ساعت اضافه‌کار دارند. ایده‌آل سازمان نظام پرستاری این است که دریافتی پرستاران به نحوی باشد که با یک شیفت کاری از یک زندگی ایده‌آل برخوردار باشند.

اضافه کار اجباری و کمبود پرستار؛ چالشی برای کیفیت خدمات 

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری تصریح کرد: اگر نسبت پرستار به تخت‌های بیمارستانی در یک بخش عمومی یک به ۵ یا ۶ بود، اما امروزه این نسبت حدود یک به ۱۰ تا ۱۲ است. تغییر نسبت پرستار به تخت در بخش عمومی به این معنا است که پرستاران می‌بایست فشار کاری بیشتری را تحمل کنند و همچنین به دلیل اینکه تعداد بیماران تحت پوشش یک پرستار افزایش یافته، کیفیت خدمات و عوارض ناشی از آن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بررسی‌ها در سطح جهانی بیانگر این است هنگامی که تعداد بیماران تحت پوشش یک پرستار افزایش می‌یابد، کیفیت ارائه خدمات و عوارض ناشی از این موضوع مانند عفونت‌ها، افتادن از تخت و حتی مرگ‌ومیر افزایش یابد.

بحران پرستار در برخی استان‌ها

او در پاسخ به پرسش «کمبود پرستار در کدام بخش‌ها حادتر است؟» اظهار کرد: پرستاران می‌توانند در تمام بخش‌های بیمارستانی خدمات ارائه دهند؛ بنابراین نمی‌توان گفت که کمبود نیرو در کدام بخش بیمارستانی حادتر است. اگرچه نمی‌توان گفت که کمبود نیروی پرستاری در کدام بخش حاد است اما درباره وضعیت استان‌های کشور می‌توان اظهار نظر کرد. وضعیت پرستار شاغل در برخی استان‌ها مناسب نیست؛ به طور مثال، استان‌های تهران و خورزستان و هرمزگان وضعیت مناسبی از نظر نیروی پرستار ندارند.

پرستاران طرحی و ضرورت حمایت از آنها

نجاتیان در پاسخ به پرسش «دسترسی مردم به نیروی انسانی نظام سلامت می‌تواند یکی از وجوه تحقق عدالت در سلامت باشد. آیا برنامه‌ای برای توزیع پرستار به میزان کافی در تمام استان‌های کشور و مناطق کم‌برخوردار دارید؟» توضیح داد: براساس قوانین، دولت می‌تواند دانش‌آموختگان رشته پرستاری را به مدت ۲ سال به مناطقی که تعیین می‌کند، اعزام کند. اگرچه چنین فرصتی در اختیار دولت قرار دارد اما زنان با توجه به قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» می‌توانند محل خدمت خود را انتخاب کنند. من بر این باور هستم ابزاری که در اختیار دولت قرار دارد، چندان کارایی ندارد؛ چرا که برخی پرستاران براساس قوانین می‌توانند محل خدمت خود را انتخاب کنند و بنابراین برای گذراندن طرح خود منتظر می‌مانند. این در حالی است که برخی استان‌ها با کمبود پرستار مواجه هستند اما دانش‌آموختگان رشته پرستاری به آن استان‌ها نمی‌روند.

ضرورت توجه به آمایش سرزمین برای حل مشکلات پرستاری

وی با بیان اینکه توجه به مولفه «توزیع آموزشی» نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است، تصریح کرد: پیش‌فرضی که درباره آموزش مطرح می‌شود، این است که اغلب دانشجویان یک دانشگاه برای مطنقه‌ای که دانشگاه در آن قرار دارد، هستند. ما در سازمان نظام پرستاری با وزارت بهداشت، جلسات متعددی را برگزار کرده‌ایم و اجرای آمایش سرزمینی در حوزه آموزش را در یکی از این جلسات پیشنهاد داده‌ایم. هدف سازمان نظام پرستاری از اجرای آمایش سرزمین در زمینه آموزش این است که به پرسش «کدام مناطق کشور در حوزه پرستاری کمبود دارند؟» پاسخ دهیم.  

سرریز آموزشی در برخی استان‌ها و افزایش تحصیل‌کرده‌های بیکار
نبود رغبت برای کار در تهران

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه با سرریز آموزشی در برخی استان‌ها مواجه هستیم، توضیح داد: متاسفانه با سرریز آموزشی در برخی مناطق کشور مواجه هستیم و این در حالی است که فرایند جذب در آن مناطق نیز انجام نمی‌شود. سرریز آموزشی و عدم جذب نیرو سبب شده که تعداد نیروی بیکار در آن منطقه افزایش یابد. متاسفانه، شرایط معیشتی به نحوی است که نیروی پرستار بیکار سایر استان‌ها برای حضور و ارائه خدمات در تهران تمایل ندارد. من بر این باور هستم که تربیت نیروی پرستاری می‌بایست براساس آمایش سرزمین انجام شود. این روزها، استان‌های خوزستان و هرمزگان با کمبود نیرو مواجه هستند؛ ضمن توجه به موضوع رفع کمبود پرستار، می‌بایست علل عدم تمایل دانش‌آموختگان پرستاری برای حضور در نظام سلامت برای ارائه خدمات و عدم ماندگاری آنها را ریشه‌یابی کنیم. عدم تمایل برای حضور در چرخه خدمت و عدم ماندگاری پرستاران، مسائلی هستند که پیش از آموزش می‌بایست مطرح شوند.

اختلاف نظر سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت در حوزه آموزش

او با بیان اینکه کمبود پرستار به دلیل کمبود آموزش نیست، گفت: سازمان نظام پرستاری با وزارت بهداشت به ویژه معاونت آموزشی این وزارتخانه درباره علت کمبود پرستار در کشور اختلاف نظر دارد. سازمان نظام پرستاری بر این باور است که علت کمبود پرستار در کشور به دلیل کمبود آموزش نیست. نه تنها کمبود آموزش در کشور وجود ندارد، بلکه به میزان کافی پرستار سالانه در دانشکده‌های پرستاری کشور تربیت می‌شوند و حدود ۲۲۰ دانشکده پرستاری در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور فعالیت می‌کنند.  

ضعف در جذب و نگهداشت نیروی متخصص

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه در زمینه جذب و ماندگاری پرستاران دچار نقص هستیم، گفت: بازهم تاکید می‌کنم که در زمینه تربیت نیروی انسانی هیچ کمبودی نداریم اما در زمینه جذب، نگهداری و ایجاد جذابیت‌های شغلی نقص داریم. متاسفانه، شرایط در برخی نقاط کشور به نحوی است که پرستاران تمایلی  برای حضور در چرخه ارائه خدمت ندارند؛ چرا که دریافتی با سختی کار آنها قابل قیاس نیست.

لزوم برنامه‌ریزی منطقه‌ای برای حل بحران کمبود پرستار

نجاتیان با بیان اینکه مسائل منطقه‌ای در ارتباط با حل کمبود پرستار می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد، توضیح داد: هنگامی که سخن از کمبود پرستار در یک منطقه خاص به میان می‌آید، مسائل منطقه‌ای می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد. من بر این باور هستم که در ارتباط با کمبود پرستار نمی‌توان یک نسخه واحد و مشترک برای تمام کشور تجویز کرد؛ به طور مثال، شاید نیاز باشد که ظرفیت آموزشی یک منطقه افزایش یابد و این در حالی است که در همان بازه زمانی می‌بایست ظرفیت استخدام یک منطقه دیگر را افزایش دهیم.

پیشنهاد به وزارت بهداشت

وی ادامه داد: سازمان نظام پرستاری به وزارت بهداشت پیشنهاد داده‌است که حل مشکلات پرستاری به صورت منطقه‌ای را در دستور کار خود قرار دهد و پروپوزال این موضوع را به این وزارتخانه تحویل داده‌ایم. سازمان نظام پرستاری بر این باور است که فقط یکبار در ارتباط با مسائل پرستاری براساس شرایط منطقه‌ای اقدام کنیم و راهکار واحد و مشترک در نظر نگیریم.

چگونه پرستاران طرحی را برای خدمت در مناطق محروم اقناع کنیم؟

نجاتیان در پاسخ به پرسش «چگونه می‌توان یک دانش‌آموخته رشته پرستاری را برای ارائه خدمت در مناطق محروم و کم‌برخوردار برای ۲ سال اقناع کرد؟ راهکار شما چیست؟» توضیح داد: علاوه بر اینکه می‌بایست از ابزار قانونی که در اختیار داریم به درستی استفاده کنیم، می‌بایست جذابیت‌های شغلی نیز ایجاد کنیم. جنبه تشویقی حضور در مناطق محروم بر سایر مسائل غلبه کند. در حال حاضر، تعرفه پرستاری مناطق محروم کشور، تعرفه ترجیحی است به نحوی که تعرفه‌ای که در این مناطق پرداخت می‌شود یک‌ونیم تا دو برابر سایر شهرهای کشور است؛ بنابراین درآمد حاصل پرستاران مناطق محروم از محل تعرفه‌های پرستاری افزایش یافته است.

وضعیت نامطلوب پانسیون‌ها در مناطق کم‌برخوردار

وی ادامه داد: همچنین به دلیل اینکه جمعیت زنان نسبت به مردان در رشته پرستاری بیشتر است؛ به همین دلیل ایجاد امکانات رفاهی و اقامتی در  مناطق محروم و کم‌برخوردار یک ضرورت است. پیش از این، افرادی که به منطاق محروم اعزام می‌شدند، می‌بایست پانسیون در اختیار آنها قرار می‌گرفت اما متاسفانه این موضوع در گذر زمان کمرنگ شده و اگر یک پانسیون در اختیار پرستاران حاضر در مناطق محروم قرار گیرد، در شان یک پرستار نیست. متاسفانه تعداد پرستارانی که در یک اتاق حضور دارند، زیاد است و وضعیت فیزیکی پانسیون‌ها مناسب نیست.

نجاتیان درباره پیشنهاد سازمان نظام پرستاری به دولت درباره ساخت پانسیون گفت: به دولت پیشنهاد داده‌ایم که بودجه‌ای برای پانسیون‌ها در نظر گیرد تا پرستاری که به مناطق دورافتاده استان‌های هرمزگان یا سیستان‌وبلوچستان اعزام می‌شود از نظر سرپناه اطمینان خاطر داشته باشد.

تعرفه‌ها و انتقادهای پرستاران

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نیز توضیح داد: منظور از تعرفه‌گذاری این است که برای یک خدمت خاص، قیمتی در نظر گرفته می‌شود که مردم و بیمه‌ها آن را پرداخت می‌کنند که بخشی از هزینه دریافت شده برای ارائه‌دهنده خدمت است. من بر این باور هستم که پیاده‌سازی تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به طور کامل انجام نشده که چندین علل دارد.

سبقه تعرفه‌های پزشکی و پرستاری در ایران

او با بیان اینکه تعرفه‌گذاری پزشکی در سال ۱۳۶۴ مطرح شد، توضیح داد: هنگامی که به موضوع تعرفه‌های پزشکی ورود کردیم از یک الگوی تعرفه‌گذاری و ارزش نسبی که در خارج کشور در دسترس بود، استفاده کردند. سیاستگذارن وقت نظام سلامت، کتاب «کالیفرنیا» را پایه‌ای  برای نظام سلامت ایران در حوزه تعرفه‌های پزشکی در نظر گرفتند. اگرچه کتاب کالیفرنیا به عنوان پایه تعرفه‌های پزشکی نظام سلامت کشور در نظر گرفته شد اما روش مد نظر این کتاب که «پرداخت به ازای خدمت» بود در همان سالی که وارد کشور شد در اروپا و آمریکا منسوخ شده بود.

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه در زمینه تعرفه‌های پزشکی از تجربه جهانی استفاده کردیم، توضیح داد: حدود ۴۰ سال از زمان ورود کتاب کالیفرنیا به کشور می‌گذرد و سالانه بروزرسانی می‌شود. اگرچه از تجریه جهانی در زمینه تعرفه‌های پزشکی استفاده کردیم اما چنین فرصتی در زمینه تعرفه‌های پرستاری وجود ندارد. تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری هیچ نمونه خارجی ندارد؛ چرا که تجربه بین‌المللی در زمینه تعرفه‌های پرستاری در دسترس نیست و این موضوع در ایران اتفاق افتاده است.

سطح پایین تعرفه‌ها نسبت به نرخ تورم

وی با بیان اینکه حدود ۳ سال از اجرای تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در ایران می‌گذرد، گفت: اصلاحات خوبی در زمینه تعرفه‌ها و بازتوزیع آن صورت گرفته است. نظام سلامت در زمینه بازتوزیع تعرفه‌ها با مشکلاتی مواجه است و ناهماهنگی در این زمینه وجود دارد؛ به نحوی که درآمد برخی بخش‌ها بیشتر است. به طور کلی، سطح تعرفه‌های پرستاری پایین است و پرستاران نسبت به این موضوع انتقادهایی وارد می‌کنند. دیدگاه سازمان نظام پرستاری این است که سطح تعرفه‌ها نسبت به نرخ تورم کشور پایین است اما باید به روند خوب تعرفه‌های پرستاری طی سه سال گذشته اشاره کرد. رشد تعرفه‌های پرستاری طی سه سال گذشته نسبت به خود، خوب بوده اما نسبت به نرخ تورم کشور پایین است.

ضرورت شفافیت در بازتوزیع تعرفه‌ها

وی با بیان اینکه امیدوارم افزایش تعرفه‌های پرستاری سال آینده متناسب با نرخ تورم باشد، گفت: امیداورم رشد به نحوی باشد که سبب رضایت پرستاران شود. همچنین آیین‌نامه بازتوزیع تعرفه‌های پرستاری می‌بایست شفاف باشد؛ به نحوی که پرستاران  بتوانند تعرفه خود را حساب کنند. شرایط می‌بایست به نحوی باشد که پرستاران بتوانند تعرفه به دست آمده از انجام یک خدمت را محاسبه کنند و در این راستا فرمول مدنظر خود را ارائه داده‌ایم. اگر پرستاران از فرصت محاسبه میزان تعرفه‌های خود برخوردار باشند، از میزان دریافتی خود برای یک خدمت آگاه می‌شوند و همچنین از چرایی دریافت بالا یا پایین در حوزه تعرفه‌ها آگاه می‌شوند.  

نجاتیان در پاسخ به پرسش «افزایش تعرفه به میزان کافی و اجرای مطلوب بازتوزیع آن چه تاثیری بر ارائه کیفیت خدمات دارد؟» گفت: تعرفه پرستاری به منظور کیفیت خدمات اجرا شده است. متاسفانه، برخی افراد دچار اشتباه می‌شوند و جایگاه «حقوق» و «تعرفه» را با یکدیگر عوض می‌کنند. یک کارمند می‌بایست به دلیل حضور در محل کار حقوق دریافت کند اما تعرفه یک درآمد مازاد است که به صورت تشویقی در اختیار ارائه‌دهنده خدمت قرار می‌گیرد تا خدمات باکیفیت‌تر ارائه دهد. فلسفه تعرفه‌ها این است که کیفیت خدمات بالاتر برود. هنگامی که  قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که پیش از این که موضوع تعرفه‌های پرستاری مطرح شود، سخن از استانداردهای بسته‌های خدمتی به میان آمده است. منظور این است پیش از اینکه قیمت یک خدمت مشخص شود، استاندارد خدمت در کانون توجه قرار گیرد. در حال حاضر، بسته‌های خدمتی مشخص است و براساس آن تعرفه تعریف شده است. پرستاران نباید تصور کنند چون که درآمد کمی دارند، خدمات را با کیفیت پایینی ارائه دهند. من بر این باور هستم که تعرفه‌ها سبب شده بخش‌های بیمارستانی در مسیر استانداردسازی قرار گیرند. کیفیت خدمات و افزایش تعرفه‌ها می‌بایست به صورت یکسان پیش‌ روند.  

وضعیت درآمدی پرستاران

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری درباره اختلاف درآمد پرستاران با سایر گروه‌های نظام سلامت نیز گفت: براساس قانون «تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و تعدیل کارانه‌ها»، علاوه بر تعریف تعرفه‌ها می‌بایست به تعدیل کارانه‌ها نیز توجه کرد. تعدیل کارانه با سایر گروه‌های نظام سلامت می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد؛ همانطور که کارانه‌های پرستاران با پزشکان مقایسه می‌شود، می‌بایست به کارانه پرستاران در مقایسه با گروه‌هایی مانند پشتیبانی نیز توجه کرد. بخشی از تعرفه پرستاری در حوزه پشتیبانی توزیع می‌شود و شنیده‌ها بیانگر این است که درآمد بیشتری نسبت به پرستاران دارند.

وی با بیان اینکه پایه و اساس تعرفه پرستاری از تعرفه پزشکی کمتر است، توضیح داد: به طور مثال، گفته می‌شود که تعرفه‌ها حدود ۳۰ درصد افزایش یافته اما به دلیل اینکه تعرفه پزشکی نسبت به تعرفه پرستاری بیشتر است، حتی با افزایش ۳۰ درصدی هر دو تعرفه، عدد حاصل تعرفه پزشکی نسبت به پرستاری بیشتر است. هنگامی که یک تعرفه ۹ میلیون تومانی ۳۰ درصد افزایش یابد و یک تعرفه ۵۰ میلیون تومانی  نیز ۳۰ درصد افزایش یابد، به طور قطع، عدد حاصله بسیار متفاوت است. بر این اساس، رشد تعرفه پرستاری در سال ۱۴۰۳ مقداری بیشتر بود و امیدوارم با یک افزایش منطقی در مسیر ایجاد تعادل میان تعرفه‌های پرستاری و پزشکی گام برداریم.

فاصله میان دو رکن  «آموزش» و «ارائه خدمات» در حوزه پرستاری

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره وضعیت مهاجرت پرستاران نیز توضیح داد: هنگامی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد، دو رکن «آموزش» و «ارائه خدمات» با یکدیگر تلفیق شد. فلسفه تلفیق آموزش و ارائه خدمات این بود که این دو رکن می‌بایست متناسب با یکدیگر باشند. آموزش می‌بایست متناسب با نیاز جامعه باشد و اگر نیازی در جامعه وجود داشته باشد با آموزش آن را برطرف کرد. به نظر می‌رسد که میان دو رکن آموزش و ارائه خدمات در حوزه پرستاری فاصله ایجاد شده است.

سالانه ۱۵هزار دانش آموخته پرستاری

فقط ۶هزار نفر جذب می‌شوند

نجاتیان با بیان اینکه سالانه حدود ۵ تا ۶هزار پرستار جذب می‌شوند، تصریح کرد: میان تعداد دانش‌آموختگان رشته پرستاری و افرادی که جذب می‌شوند، بسیار فاصله است. آمار و ارقام بیانگر این است که سالانه حدود ۱۵هزار نفر در رشته پرستاری دانش‌آموخته می‌شوند ولی جذب حدود ۶هزار نفر است. اگرچه با چنین شرایطی مواجه هستیم اما سخن از افزایش ظرفیت به میان می‌آید و افزایش ظرفیت در چنین شرایطی به معنای اتلاف منابع کشور است. ادغام آموزش و ارئه خدمات که از افتخارات نظام سلامت کشور و وزارت بهداشت به حساب می‌آید، در حوزه پرستاری کمرنگ شده است.  

مهاجرت پرستاران و صدور گواهی صلاحیت شغلی

وی درباره مهاجرت پرستاران گفت: این احتمال وجود دارد که برخی پرستاران بدون دریافت گواهی صلاحیت شغلی نسبت به مهاجرت اقدام کنند و به همین دلیل آماری درباره این افراد نداریم. کشورهایی که سیستم بهداشت و درمانی دقیقی دارند برای جذب پرستاران سایر کشورها، گواهی صلاحیت شغلی “Good Standing” را مطالبه می‌کنند. اما این احتمال وجود دارد که در مراحل اولیه مهاجرت از پرستاران، گواهی صلاحیت شغلی را مطالبه نکنند. سازمان نظام پرستاری، گواهی صلاحیت شغلی را همواره ملاک محاسبه مهاجرت پرستاران در نظر می‌گیرد و به طور قطع میان تعداد گواهی‌های صادر شده و تعداد مهاجران اختلاف وجود دارد.  

وی با بیان اینکه عوامل مختلفی سبب مهاجرت می‌شود، گفت: برخی پرسش «آیا شرایط پرستاری بهبود یافته که میزان مهاجرت کاهش یافته است؟» را مطرح می‌کنند. در پاسخ به این پرسش باید گفت که شرایط پرستاری به نحوی بهبود نیافته تا مانعی برای کاهش مهاجرت باشد. مهاجرت، پدیده‌ای چند وجهی است که عوامل متعددی مانند آرامش سیاسی جامعه، وضعیت اقتصادی مردم، اقتصاد مردم و حقوق و مزایای شغلی بر آن اثرگذار است. هنگامی که میزان مهاجرت کاهش یا افزایش می‌یابد، تمام مسائل می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد.

کاهش صدور گواهی صلاحیت شغلی

نجاتیان با بیان اینکه صدور گواهی در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته، افزود: تعداد گواهی‌های صادر شده در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۲ نیز کاهش یافته است. سازمان نظام پرستاری در آخرین گزارشی که به وزارت بهداشت ارائه داده، کاهش ۳۰ درصدی صدور گواهی در یک سال را ارائه کرده است. به طور مثال، دانمارک دیگر تمایلی برای پذیرش پرستاران  ندارد و این موضوع یکی از دلایل کاهش تقاضا برای مهاجرت است.

آخرین وضعیت مطالبات پرستاران

او درباره اصلی‌ترین مطالبه پرستاران  از سیاستگذاران گفت: معیشت پرستاران در اولویت قرار دارد. خوشبختانه،   پرداخت معوقات در پایان سال گذشته بهبود یافت اما پرداخت کارانه‌ پرستاران به دلیل جنگ ۱۲ روزه باز هم با عقب‌افتادگی مواجه شده است. در حال حاضر، متوسط عقب‌افتادگی کارانه پرستاران حدود ۷ ماه است و پرداخت اضافه‌کاری تقریبا به روز است؛ چرا که دولت در زمینه پرداخت اضافه‌کار پرستاران ورود کرده است. برخی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در زمینه پرداخت اضافه‌کار پرستاران از سال گذشته به پرستاران بدهکاری دارند.

درخواست از سیاستگذاران

نجاتیان درباره خواسته خود از سیاستگذاران توضیح داد: اگر بخواهم به عنوان سازمان نظام پرستاری خواسته‌های خود را مطرح کنم، معضلی به نام کمبود پرستار را مطرح می‌کنم. به نظر می‌رسد که دولت می‌بایست در حوزه جذب و به ویژه نگهداشت نیروی انسانی  به طور جدی برنامه‌ریزی کند. من از مسئولان می‌خواهم که پرستاری را به میزان نقشی که در نظام سلامت بر عهده دارند، در کانون توجه قرار دهند. توجه به نقش پرستاران در نظام سلامت از تاکیدات مقام معظم رهبری نیز است. پرستاران همواره در خط مقدم هستند و عامل اصلی رضایت گیرندگان خدمت در بیمارستان‌ها هستند. اگر پرستاران حتی یک روز در مراکز درمانی حضور نداشته باشند، چرخ بیمارستان‌ها متوقف می‌شود اما این موضوع برای سایر گروه‌های نظام سلامت ممکن است صدق نکند.

برخورد با گشاده‌رویی حق مردم است

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری در  پاسخ به پرسش «برخی مردم نسبت به برخوردی برخی پرستاران در مراکز درمانی انتقادهایی وارد می‌کنند. آیا سازمان نظام پرستاری برای اصلاح این موضوع برنامه‌ای دارد؟» اظهار کرد: به طور قطع، برخورداری مردم از خدمات باکیفیت به هنگام مراجعه به مراکز درمانی از حقوق مردم به حساب می‌آید و تمام ارائه‌دهندگان خدمت می‌بایست با روی گشاده خدمات را ارائه دهند.

وی ادامه داد: پرسش «اگر مواردی مبنی بر برخورد نامناسب ارائه‌دهندگان خدمت با مردم وجود دارد، چه اقداماتی می‌بایست انجام داد؟» را مطرح می‌کنم و در پاسخ به این پرسش باید گفت، به عنوان سیاستگذار می‌بایست زمینه را فراهم کنیم که پرستار در شرایط استاندارد کار کند. منظور از شریط استاندارد این است که تعداد بیماران تحت پوشش یک پرستار، ساعت کاری و استراحت پرستاران مناسب باشد تا با روی خوش با مردم برخورد کند.  

نجاتیان درباره نگارش گزارش‌های بیمارستانی که بخشی از زمان پرستاران را نیز می‌گیرد، توضیح داد: نوشتن گزارش‌ها و ثبت آن جزو مواردی است که بر عهده پرستاران است و البته نگارش این گزارش‌ها ممکن است سبب کاهش مواجهه مستقیم پرستار با یک بیمار شود، چرا که نگارش و ثبت گزارش زمان‌بر است. من بر این باور هستم مواردی مانند نگارش گزارش‌ها که سبب کاهش مواجهه مستقیم پرستاران با بیماران می‌شود را می‌توانیم کاهش دهیم.

منشور اخلاقی پرستاران 

او در همین راستا با بیان اینکه منشور «اخلاق پرستاری» را  هشت سال پیش منشتر کرده‌ایم، توضیح داد: برخورداری  از خدمات خوب و باکیفیت، یکی از مواردی است که در منشور اخلاق پرستاری آمده است؛ بنابراین می‌بایست در این زمینه تلاش کنیم. در سازمان نظام پرستاری نسبت به ارائه آموزش در زمینه ارتباط پرستار با بیمار و موضوعاتی از این دست اقدام کرده‌ایم. اگر مردم نسبت به برخورد نامناسب با بیمار شکایت دارند، می‌توانند به مراجعی که در بیمارستان‌ها برای رسیدگی به این مسائل در نظر گرفته‌ شده، مراجعه کنند. همچنین مردم با مراجعه به سازمان‌های «نظام پرستاری» و «نظام پزشکی» می‌توانند شکایت‌های احتمالی خود را ثبت‌کنند.

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری گفت: تلاش می‌کنیم که شرایط استاندارد کاری را فراهم‌ کنیم. تجربه نشان داده که مردم شرایط کاری پرستاران را به خوبی درک می‌کنند؛ به طور مثال، در مراجعه به یکی از اورژانس‌های کشور یک بیمار اینچنین مطرح کرد که پرستاران بخشی از وقت خود را برای گزارش‌نویسی صرف می‌کنند ولی این در حالی است که تمایل دارند بر بالین بیمار حاضر شوند. در این راستا در مسیر گزارش‌نویسی الکترونیک پیش می‌رویم تا فرصت ارتباط بیشتر پرستار و بیمار را فراهم کنیم.

نقش کمک‌پرستاران در نظام سلامت

نجاتیان با بیان اینکه برخی نیازهای بیماران جزو نیازهای اولیه محسوب می‌شود، گفت: پرستاران می‌بایست مراقبت‌های تخصصی خود را ارائه دهند. «کمک‌پرستاران» یکی از گروه‌های نظام سلامت هستند که این گروه می‌تواند نیازهای اولیه و ارتباطی بیمار را پاسخ دهد اما این موضوع به معنی قطع ارتباط پرستار با بیمار نیست و پرستاران می‌بایست با بیمار ارتباط داشته باشد.

رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه کمک‌پرستاران می‌توانند نقش اساسی در رضایتمندی مردم داشته باشند، توضیح داد: اگر یک بیمار به یک لیوان آب نیاز دارد، یک نفر می‌بایست یک لیوان آب در اختیار او قرار دهد و در این زمینه  هیچ تفاوتی میان پزشک، پرستار و کمک‌پرستار وجود ندارد. با تمام این تفاسیر، کمک‌پرستاران می‌توانند به رفع نیازهای اولیه بیماران بسیار کمک‌ کنند و تجربه نشان داده که حضور آنها رضایتمندی مردم را افزایش داده است.  

وی همچنین در پاسخ به سوال رزنیوز درباره فعالیت بهیاران، با بیان اینکه «بهیار» در نظام بهداشتی کشور وجود ندارد، تصریح کرد: کمک‌پرستاران، افراد دیپلمه‌ای هستند که یکسال دوره آموزشی را سپری کرده‌اند.   در حال حاضر، دو گروه «پرستار» و «کمک‌پرستار» در بیمارستان‌ها حضور دارند. گروه‌های پرستار و کمک‌پرستار با بیمار ارتباط دارند و نیروهای خدماتی نیز امور نظافتی و خدمات بخش‌های بیمارستانی را انجام می‌دهند.

انتهای پیام