صادق محمدی: برای حمایت از توسعه بازار، انحصار موقت پذیرفتنی است
هشت ماه پس از شکایت زودکس و تپسی از اسنپ‌فود به شورای رقابت، رأی صادرشده از سوی این شورا محکومیت اسنپ‌فود در موضوع «قراردادهای سرمایه‌گذاری با رستوران‌ها» را به دنبال داشت، اما شکایت‌ها از این پلتفرم درباره موضوع «ضدرقابتی بودن امتیاز عملکرد» و «خودترجیحی اسنپ‌کیچن» رد شد.
رأی صادرشده درباره قراردادهای سرمایه‌گذاری هم البته با درخواست تجدید نظر اسنپ‌فود مواجه شده است و باید دید بررسی مجدد این موضوع چه نتیجه‌ای خواهد داشت.
بیشتر بخوانید
صادق محمدی، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی، در رابطه با این شکایت و رأی صادرشده در خصوص آن به زومیت این طور توضیح می‌دهد: «به طور کلی این که یک مجموعه بازاری را به انحصار خود دربیاورد نه در آمریکا دیده می‌شود و نه در اروپا. اما مسئله‌ای که وجود دارد و در کشور ما هم هست این است که هر مجموعه‌ای که یک بازاری را می‌سازد تا یک مدت فرصت دارد که آن بازار را در اختیار داشته باشد؛ طول این مدت هم به توافقی بستگی دارد که در این زمینه در نظر گرفته شده است، مثلا ۳ سال یا ۵ سال.»
محمدی: هر مجموعه‌ای که یک بازاری را می‌سازد تا یک مدت مشخص می‌تواند آن بازار را در اختیار بگیرد
دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی در همین زمینه به مثال شرکت رایتل اشاره می‌کند که به‌عنوان اولین اپراتور زیرساخت 3G و تماس تصویری را فراهم کرد و آن را برای مدتی به‌صورت انحصاری در اختیار گرفته بود:
اپراتور رایتل وقتی زیرساخت 3G را آورد تا چند سال این زیرساخت را به‌صورت انحصاری در اختیار داشت؛ چون زیرساخت فراهم کرده بود، سرمایه‌گذاری انجام داده بود و… . برای اسنپ و مجموعه‌های دیگر هم همین طور است.
– صادق محمدی، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی
او در ادامه به تجربه دنیا در این موضوع اشاره کرده و می‌گوید: «در دنیا مجموعه‌هایی که لیدر بازار هستند در یک بازار سرمایه‌گذاری‌های انبوه می‌کنند و قاعدتا آن بازار را متعلق به خود می‌دانند اما قوانین اجازه نمی‌دهد که بازار را طوری قفل کنند که رقیبی وارد آن نشود.»
در دنیا هم با کسب‌وکاری که برای مدت طولانی بازار را قفل کند برخورد می‌شود
به گفته او، از لحاظ عرف و ساختارهای قانونی و تجاری واضح است که به واسطه سرمایه‌گذاری که داشته‌اند می‌توانند تا چند سال این بهره‌برداری را داشته باشند. محمدی در توضیح بیشتر این موضوع مثالی را مطرح کرده و توضیح می‌دهد:
مثلا شرکت‌ها می‌توانند به رستورانی که زیرساخت در اختیارش قرار داده‌اند، آموزش داده‌اند، مارکتینگش را انجام داده‌اند و… قراردادی برای یک مدت محدود و معین منعقد کنند که با آن‌ها مشارکت کنند. اما این که قراردادها دائمی باشد و بازار را قفل کند در دنیا هم وجود ندارد و حتما با آن‌ها برخورد می‌شود.
– صادق محمدی، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی
یکی از اعتراض‌های اصلی به اسنپ‌فود قراردادهایی است که به‌صورت انحصاری با رستوران‌ها بسته شده است. قراردادهایی که البته مهراد عبدالرزاق، رییس هیئت‌مدیره اسنپ‌فود، در گفتگو با زومیت توضیح داده است که این مدل قراردادها تنها با ۹ درصد از رستوران‌های طرف قرارداد با اسنپ‌فود بسته شده است. محمدی هم معتقد است «نکته‌ای که اسنپ‌فود در مورد تعداد رستوران‌هایی که با آن‌ها قرارداد انحصاری بسته نکته قابل تاملی است چون مثلا می‌بینیم در مشهد تپسی سهم بازار قابل توجهی گرفته است.»
بیشتر بخوانید
دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی این مسئله را یکی از مواردی می‌داند که به ادعای انحصارگری اسنپ خدشه وارد می‌کند و در ادامه موضوع دیگری را هم توضیح می‌دهد:
نکته دیگری که وجود دارد این است که نوع قراردادی که با رستوران بسته می‌شود باید بررسی شود. من به‌عنوان یک رستوران ممکن است به خاطر قراردادم با اسنپ امتیازهایی از این شرکت گرفته باشم؛ مثلا باکس تبلیغاتی گرفته باشم. بنابراین، قاعدتا نمی‌توانم با تپسی همکاری کنم چون این امتیازها را از دست می‌دهم. این قدرت برند و قدرت سرمایه‌گذاری است و اگر چنین مواردی وجود داشته باشد به موضوع انحصار خدشه وارد می‌شود.
– صادق محمدی، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی
با این حال، او این احتمال را هم مطرح می‌کند که «شاید شورای رقابت در قراردادهای سرمایه‌گذاری اسنپ‌فود ایرادی دیده و یک موضوع حقوقی مد نظرش بوده و با رأیی که داده ممکن است بخواهد یک بند در قرارداد اصلاح شود، که من در جریانش نیستم.»
البته دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی به این نکته هم اشاره می‌کند که اگر در چند سال گذشته اتحادیه در وضعیت تعلیق و نیمه‌تعطیل نبود این موضوع می‌توانست از طریق کمیسیون حل اختلاف بررسی شود و کار به خارج از اتحادیه نکشد:
ما در اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی کمیسیون حل اختلاف داریم که در خصوص همین موارد فعالیت می‌کند. بحث اختلاف اسنپ و تپسی خیلی ریشه‌دار است و چون بزرگ شده در شورای رقابت مطرح می‌شود ولی از این دست دغدغه‌ها خیلی زیاد است که می‌تواند در کمیسیون حل اختلاف مطرح و بررسی شود و رأی بگیرد. اگر در سال‌های اخیر اتحادیه فعال بود و کمیسیون‌هایش فعالیت می‌کردند می‌توانست در این موضوع ورود کند.
– صادق محمدی، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی
او در ادامه با اشاره به این که «اتحادیه ظرفیت قانونی برای رسیدگی به این موضوع را دارد» می‌گوید که چون فقط ۲ ماه از روی کار آمدن تیم جدید گذشته و هنوز کمیسیون‌ها تشکیل نشده‌اند امکان رسیدگی به این موضوع وجود نداشته است.