هر یک سوال شما از هوش مصنوعی، چقدر آب و برق مصرف می‌کند؟
تینا مزدکی_گوگل برای اولین‌بار گزارشی فنی منتشر کرده که نشان می‌دهد اپلیکیشن‌های جمینی این شرکت برای هر پرسش کاربر چه میزان انرژی مصرف می‌کنند. طبق این گزارش، یک پرسش میانه، یعنی درخواستی که در میانه طیف مصرف انرژی قرار دارد، حدود ۰/۲۴ وات‌ساعت برق مصرف می‌کند که معادل روشن کردن یک مایکروویو استاندارد برای یک ثانیه است. این شرکت همچنین برآوردهای میانگین مربوط به مصرف آب و انتشار کربن دی‌اکسید ناشی از هر پرسش متنی در جمینای را نیز منتشر کرده است.
این شفاف‌ترین برآوردی است که تاکنون از سوی یک غول فناوری با محصول پرکاربرد هوش مصنوعی ارائه شده و شامل جزئیات دقیقی از نحوه محاسبه نهایی است. همزمان با گسترش استفاده از هوش مصنوعی، تلاش‌ها برای درک بهتر مصرف انرژی این فناوری نیز افزایش یافته، اما نبود دسترسی کامل به داده‌های شرکت‌های بزرگ همواره مانعی برای تحقیقات عمومی بوده است. اوایل سال جاری، نشریه MIT Technology Review مجموعه‌ای جامع درباره انرژی و هوش مصنوعی منتشر کرد، اما هیچ‌یک از شرکت‌های بزرگ حاضر به افشای میزان مصرف انرژی در هر پرسش نشدند. انتشار گزارش تازه گوگل، امکان نگاهی دقیق‌تر به پشت‌صحنه این فناوری را برای پژوهشگران فراهم کرده است.
این گزارش طیف وسیعی از تقاضاهای انرژی؛ از مصرف برق تراشه‌های هوش مصنوعی گرفته تا سایر زیرساخت‌های موردنیاز برای پشتیبانی از آن‌ها را بررسی می‌کند. جف دین، دانشمند ارشد گوگل، در گفت‌وگویی اختصاصی با MIT Technology Review گفت: «می‌خواستیم همه چیز را به شکلی جامع در محاسبات بگنجانیم.»
طبق این گزارش، تراشه‌های اختصاصی گوگل موسوم به TPUها تنها ۵۸ درصد از کل مصرف ۰/۲۴ وات‌ساعتی برق را به خود اختصاص می‌دهند. حدود ۲۵ درصد انرژی صرف CPU و حافظه میزبان می‌شود، ۱۰ درصد مربوط به تجهیزات آماده‌به‌کار در صورت بروز خرابی است و ۸ درصد باقی‌مانده به سیستم‌های جانبی مراکز داده مانند خنک‌سازی و تبدیل انرژی اختصاص دارد. به گفته مشرف چودری، استاد دانشگاه میشیگان و از مسئولان پروژه ML.Energy (که مصرف انرژی مدل‌های هوش مصنوعی را رصد می‌کند)، چنین گزارش‌هایی ارزش زیادی برای تحقیقات علمی دارند، چرا که تنها شرکت‌های بزرگ با مقیاس عملیاتی وسیع و دسترسی به داده‌های پنهان می‌توانند چنین برآوردهایی ارائه دهند. جه-وون چونگ، پژوهشگر دکترای همین دانشگاه، نیز این گزارش را «جامع‌ترین تحلیل تاکنون» در زمینه انرژی هوش مصنوعی توصیف کرده است.
این شرکت طیف گسترده‌ای از درخواست‌ها را پردازش می‌کند و محاسبات بر اساس میانگین مصرف انجام شده است. دین در مثالی می‌گوید: «اگر ده‌ها کتاب را به جمینی بدهید و از آن بخواهید خلاصه مفصلی از محتوا تهیه کند، قطعاً انرژی بیشتری نسبت به یک پرسش میانه مصرف خواهد شد.» او همچنین گفته است که مدل‌های استدلالی به دلیل نیاز به مراحل بیشتر برای تولید پاسخ، انرژی بیشتری مصرف می‌کنند. این گزارش تنها محدود به درخواست‌های متنی است و شامل تولید تصویر یا ویدئو نمی‌شود؛ در حالی که تحلیل‌های دیگر از جمله تحلیل‌های Power Hungry مجله MIT Technology Review نشان داده‌اند این وظایف انرژی بسیار بیشتری می‌طلبند.
گوگل همچنین اعلام کرده مصرف انرژی هر پرسش در جمینی طی زمان به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. به گفته این شرکت، یک پرسش میانه در مه ۲۰۲۴ حدود ۳۳ برابر بیشتر از یک پرسش مشابه در مه ۲۰۲۵ انرژی مصرف می‌کرده است. گوگل این کاهش را ناشی از پیشرفت‌های مدل‌ها و بهینه‌سازی‌های نرم‌افزاری می‌داند.
برآورد گوگل نشان می‌دهد هر پرسش میانه در جمینی حدود ۰/۰۳ گرم دی‌اکسیدکربن تولید می‌کند. این رقم با ضرب کل انرژی مصرفی در میانگین انتشار گازهای گلخانه‌ای به ازای هر واحد برق محاسبه شده است. با این حال، گوگل به جای استفاده از میانگین انتشار برق شبکه در ایالات متحده یا شبکه‌های محل فعالیتش، از روش «بازاری» بهره برده که خرید برق از پروژه‌های انرژی پاک را در محاسبات لحاظ می‌کند. این شرکت از سال ۲۰۱۰ تاکنون توافق‌هایی برای خرید بیش از ۲۲ گیگاوات برق از منابعی چون خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی و حتی پروژه‌های هسته‌ای پیشرفته امضا کرده است. به همین دلیل، انتشار کربن در محاسبات داخلی گوگل تقریباً یک‌سوم میانگین شبکه‌هایی است که در آن‌ها فعالیت دارد.
علاوه بر برق، مراکز داده هوش مصنوعی آب نیز مصرف می‌کنند. گوگل برآورد کرده که هر پرسش جمینای حدود ۰/۲۶ میلی‌لیتر آب (معادل پنج قطره) برای خنک‌سازی نیاز دارد. دین در این‌باره می‌گوید: «هدف ما این بود که کاربران دید بهتری از مصرف انرژی در تعاملاتشان با هوش مصنوعی داشته باشند. مردم نباید نگران مصرف انرژی یا آب مدل‌های جمینی باشند، چون اندازه‌گیری‌های ما نشان می‌دهد این ارقام معادل کارهای روزمره‌ای هستند که حتی به آن‌ها فکر هم نمی‌کنید؛ مثل تماشای چند ثانیه تلویزیون یا مصرف پنج قطره آب.»
انتشار این گزارش دامنه دانش عمومی درباره مصرف منابع در هوش مصنوعی را گسترش داده و در شرایطی صورت می‌گیرد که فشارها بر شرکت‌ها برای شفاف‌سازی هزینه‌های انرژی این فناوری افزایش یافته است. ساشا لوچونی، پژوهشگر هوش مصنوعی و تغییرات اقلیمی در Hugging Face، می‌گوید: «خیلی خوشحالم که گوگل این داده‌ها را منتشر کرده، چون مردم می‌خواهند بدانند هزینه واقعی چیست.»
با این حال بخشی از این پازل هنوز نامشخص است؛ در واقع مشخص نیست که در طول روز چه تعداد پرسش از جمینی می‌شود. اگر این آمار در دسترس باشد می‌تواند برآورد دقیقی از مصرف انرژی کلی این ابزار ارائه دهد. لوچونی می‌افزاید: «در نهایت این خود شرکت است که تصمیم می‌گیرد چه اطلاعاتی را، چه زمانی و چگونه منتشر کند. ما مدت‌هاست در تلاش برای ایجاد یک استاندارد برای هوش مصنوعی هستیم. این گزارش جایگزین آن استاندارد نخواهد شد.»
منبع: technologyreview
۵۸۳۲۳
